Η Eδρα Κοραή του King’s College του Λονδίνου έκλεισε πέρυσι έναν αιώνα ζωής. Ιδρύθηκε το 1918 επί πρωθυπουργίας Βενιζέλου, με την οικονομική και ηθική υποστήριξη επιφανών μελών της ελληνικής διασποράς. Ο στόχος της θέσπισής της ήταν εξαρχής στρατηγικός: να δημιουργηθεί ένα «προκεχωρημένο φυλάκιο» μελέτης του ελληνικού πολιτισμού σε μια χώρα με διεθνή ισχύ και μεγάλη παράδοση στην κλασική παιδεία. Ο αιώνας που ακολούθησε δικαίωσε πλήρως αυτήν την προνοητική κίνηση. Παρά το ότι η Ελλάδα βρισκόταν κάθε τόσο στο επίκεντρο τεράστιων εσωτερικών προβλημάτων όπως ο Εθνικός Διχασμός, η Μικρασιατική Καταστροφή, ο Εμφύλιος και η Επταετία και κλυδωνισμών όπως ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, η έδρα απεδείχθη «χαλκέντερη». Κατάφερε να ξεπεράσει με τιτάνιο αγώνα που έδωσε ο επί τριακονταετία κάτοχός της Ρόντρικ Μπίτον ακόμα και το πρόσφατο ζήτημα χρηματοδότησης.
Σήμερα, με τη σιγουριά των 100 ετών και τη διατήρηση τριών διακριτών στοιχείων –της γλώσσας, της ιστορίας και της λογοτεχνίας– ο ιστορικός θεσμός ατενίζει το μέλλον με αισιοδοξία. Τον Ιούνιο του 2018, ο Μπίτον παρέδωσε τη σκυτάλη στη διάδοχό του, τη φλαμανδόφωνη Βελγίδα Γκόντα φαν Στιν. Οσες φορές είχε τύχει να την ακούσω σε ομιλίες, έδειχνε ένας άνθρωπος ζεστός και προσηνής. Την ίδια ακριβώς εντύπωση μου έδωσε και όταν κάθισε απέναντί μου σε ένα ταϊλανδέζικο εστιατόριο στο Στραντ, δίπλα στο πανεπιστήμιο. «Θα κάνουμε τη συνέντευξη στα ελληνικά, φαντάζομαι. Περνάμε στον ενικό;» μου είπε αμέσως. Και μετά: «Ποτέ δεν χάνω την ευκαιρία να μιλήσω αυτή τη γλώσσα που αγαπώ τόσο πολύ». Πράγματι, τις δύο επόμενες ώρες με εντυπωσίασε με την ευφράδεια, τη χρήση των ιδιωματισμών αλλά και τη γνώση της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας.
«Πύλη εισόδου»
«Ο λόγος που αγαπώ τόσο τα ελληνικά ήταν πως απετέλεσαν για εμένα την πύλη εισόδου στον πολιτισμό, την ιστορία και την ίδια τη χώρα σας. Πήγαινα σε καθολικό σχολείο και εκεί μας δίδασκαν αρχαία ελληνικά. Το πρώτο μου πτυχίο στη Γάνδη ήταν στις κλασικές σπουδές. Στα 22 μου αποφάσισα να πάω στην Ελλάδα για ένα έτος και έμεινα για τέσσερα.
Ηταν το τέλος του 1986. Εφτασα δηλαδή σε μια εποχή με έντονη πολιτική χροιά. Το 1989 διοργανώθηκαν τρεις εκλογές. Το χάος... Κάθε ημέρα είχε και μια απεργία, πορείες, εντάσεις. Οπως καταλαβαίνετε, μιας και ήμουν εντελώς μόνη μου και με λίγα χρήματα, έμαθα τη γλώσσα στο πιτς φιτίλι. Εμαθα και την ευελιξία διότι αλλιώς δεν έβγαινε η καθημερινότητα στην Αθήνα. Για μια ξένη σαν και μένα, εξοικειωμένη να οργανώνει από το πρωί την ημέρα της, αντιμετώπιζα ένα βουνό απρόοπτα. Π.χ. έπαιρνα ένα λεωφορείο για να πάω κάπου και ο οδηγός μας άφηνε στο Σύνταγμα, διότι ο δρόμος ήταν κλειστός. Οι τράπεζες είχαν στάση εργασίας, δεν μπορούσα να πάρω χρήματα. Επρεπε άμεσα να συνεννοηθώ, να βρω λύσεις!» μου λέει την ώρα που έρχονται στο τραπέζι δύο ποτήρια ροζέ κρασί.
«Τα κατάφερα γιατί είμαι και λίγο πεισματάρα. Αντί να φοβηθώ, το βρήκα πολύ ενδιαφέρον. Είχα έρθει για τον Παρθενώνα και ανακάλυψα τη σύγχρονη χώρα σε κάθε έκφανσή της. Ο,τι ήξερα για τις κωμωδίες του Αριστοφάνη, το έβλεπα στον δρόμο! Ολα ήταν έντονα, το γέλιο, το κλάμα, η μανία με την πολιτική, η φιλοξενία, η ζωή η ίδια. Ομως έπειτα από τέσσερα χρόνια που έμεινα τελικά, η Αθήνα με κούρασε. Διαπίστωσα ότι κατανάλωνα φοβερή ενέργεια για να κάνω απλά καθημερινά πράγματα. Πήρα την απόφαση να φύγω. Συνέχισα τις σπουδές μου στο Πρίνστον με πολλή όρεξη όμως να εμβαθύνω τη σχέση με τα νέα ελληνικά. Εκτοτε τα ερευνητικά μου ενδιαφέροντα κινούνται στο σήμερα, στη σύγχρονη Ελλάδα και αν και είμαι σε τμήμα κλασικών σπουδών, εστιάζω στα νέα ελληνικά».
«Λοιπόν», συνεχίζει, «η αγαπημένη μου ελληνική λέξη είναι “ουρανοκατέβατη” (το λέει γρήγορα χωρίς να χάσει συλλαβή). Πολλές φορές έχω βρεθεί ουρανοκατέβατη κάπου, αλλά όλα κυλάνε καλά στο τέλος. Πολλές φορές έχω αλλάξει τελείως τη ζωή μου, δεν με πειράζει να αρχίζω από την αρχή», λέει. Μπαίνω στον πειρασμό να τη ρωτήσω για την Eδρα Κοραή, την οποία ανέλαβε ενώ είχε σταδιοδρομήσει πολλά χρόνια στις ΗΠΑ, διδάσκοντας Ελληνικά στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα. «Είναι οπωσδήποτε τεράστια τιμή για μένα που ανέλαβα αυτή τη θέση. Είναι μια πρόκληση και οι προκλήσεις μου αρέσουν πολύ. Πρόκειται για ένα σπουδαίο πανεπιστήμιο το King’s, που χαρακτηρίζεται από αισθήματα φιλελληνικά και που μεταλαμπαδεύει την αγάπη για τη γλώσσα, την ιστορία και τον πολιτισμό. Ηρθα μάλιστα να αναλάβω σε μια περίοδο που χάρις στις προσπάθειες του Ρόντρικ Μπίτον και άλλων φωτισμένων ανθρώπων, ξεπεράστηκαν πολλά προβλήματα. Αυτό δείχνει όχι μόνο τη συσπείρωση και τη σημασία της έδρας αλλά και τη διάθεση να δοθεί νέα πνοή σε έναν τόσο ιστορικό θεσμό. Είμαι πολύ ευτυχής».
Διακόπτουμε για λίγο, μιας και έχουν έρθει τα ασιατικά πιάτα. Ξαναπιάνουμε το νήμα από την επιστημονική της έρευνα για το θέατρο που την απασχόλησε για πολλά χρόνια αλλά για την τελευταία εκπληκτική της έρευνα, που προέκυψε εντελώς τυχαία. Στις ΗΠΑ ανακάλυψε πως 3.200 βρέφη και παιδιά από την Ελλάδα δόθηκαν για υιοθεσία στην Αμερική και την Ολλανδία μεταξύ του 1949 και του 1962. Η αλήθεια είναι ότι αυτή η στροφή της συζήτησης με έπιασε απροετοίμαστη. Ημουν σίγουρη πως το γεύμα μας θα μονοπωλούσε η γκάμα των θεμάτων που απασχολούν έναν ελληνιστή. Και όμως, εντελώς αναπάντεχα, γυρίσαμε χρονικά στη μετεμφυλιακή Ελλάδα.
Οι σπουδές
«Καταλαβαίνω πως πάντοτε υπάρχει ο φόβος ότι οι άνθρωπιστικές σπουδές θα χάσουν την ισχύ τους και πως ο κόσμος στην 4η τεχνολογική επανάσταση θα τους γυρίσει την πλάτη. Θα σας πω το εξής επιχείρημα: φαντάζεστε να είχα σπουδάσει επιστήμη των υπολογιστών στα τέλη του ’80;
Σήμερα θα αισθανόμουν σαν δεινόσαυρος. Αν κάποιος θέλει να ασχοληθεί στη διάρκεια του βίου του με βαθιά νοήματα, με ιδέες ανθεκτικές στον χρόνο, με μεγάλα ερωτήματα για το πώς πρέπει να ζήσει ή να πεθάνει, θα διασταυρωθεί με τη μελέτη του ελληνικού πολιτισμού, με τα αρχαία ή τα νέα ελληνικά. Αλλιώς δεν μπορείς να προσεγγίσεις τη φιλοσοφία, την κριτική, τη θεωρητική σκέψη. Η γνώμη μου, λοιπόν, είναι ότι κάποιοι από εμάς μπορεί να προτιμούν να σπουδάσουν business management. Ολοι μας, όμως, ταλανιζόμαστε από αυτά τα μεγάλα ερωτήματα».
«Η αγαπημένη μου ελληνική λέξη είναι “ουρανοκατέβατη”. Πολλές φορές έχω βρεθεί ουρανοκατέβατη κάπου, αλλά όλα κυλάνε καλά στο τέλος», λέει η κάτοχος της Εδρας Κοραή στο King’s College του Λονδίνου, Γκόντα φαν Στιν.
Η έρευνα για τα ορφανά Ελληνόπουλα που κατέληξαν στις ΗΠΑ
Σύμφωνα με την Γκόντα φαν Στιν, οργανωμένα κυκλώματα σκοτεινών υιοθεσιών με ανάμειξη ελληνοαμερικανική μετέφεραν από τη χώρα στο εξωτερικό χιλιάδες παιδιά. «Στην Ελλάδα μέχρι σήμερα μιλάμε μόνο για το παιδομάζωμα του Εμφυλίου, αλλά κανείς δεν μιλάει γι’ αυτό το γεγονός που αφορά πολλά παιδιά που δεν ήταν ορφανά πολέμου, μιας και μιλάμε για το 1949 και μετά. Εχουν περάσει 60 - 70 χρόνια. Κανείς δεν ξέρει με ακρίβεια πόσα έφυγαν, πού κατέληξαν, αν γνωρίζουν πως είναι υιοθετημένα. Από βρεφοκομεία μεγάλων πόλεων και χωριά όλης της επικράτειας, έφτασαν κυρίως στις ΗΠΑ και στην Ολλανδία, διότι εκεί υπήρχε ζήτηση για υιοθεσίες, ενώ αποδεικνύεται σαφής ανάμειξη ορισμένων μελών της ΑΧΕΠΑ, όχι ανιδιοτελής. Δυστυχώς, από αυτήν την υπόθεση κάποιοι κέρδισαν πολλά χρήματα μιας και υπήρχε συχνά εμπόριο, χρηματικά ανταλλάγματα. Αν μιλάτε για το brain drain στην εποχή της οικονομικής κρίσης, φανταστείτε λίγο τι έγινε τότε. Χιλιάδες Ελληνόπουλα έφυγαν από τη χώρα, αποστερώντας την από αξιόλογο ανθρώπινο δυναμικό. Εχω γνωρίσει πολλές περιπτώσεις από τους ανθρώπους αυτούς που κατάφεραν να ανακαλύψουν την πραγματική τους ταυτότητα σε μεγάλη ηλικία. Πρόκειται για άνδρες και γυναίκες, άξια και προκομμένα μέλη της κοινωνίας στην οποία εντάχθηκαν, επιτυχημένους επαγγελματίες κάθε ειδικότητας. Βλέποντάς τους, καταλαβαίνω τι έχασε η Ελλάδα. Η ερώτηση είναι: οι Ελληνες οι ίδιοι το γνωρίζουν αυτό;».
Πώς μια ελληνίστρια έπεσε πάνω σε αυτό το θέμα; «Οταν δίδασκα στη Φλόριντα, ένας νεαρός που γνώριζε πως η μητέρα του και η θεία του είχαν υιοθετηθεί ζήτησε τη βοήθειά μου για να μεταφράσει κάποια έγγραφα από τα αγγλικά στα ελληνικά. Εκτοτε άρχισα σταδιακά να έρχομαι σε επαφή με όλο και περισσότερους ανθρώπους που είχαν δοθεί για υιοθεσία από την Ελλάδα εκείνη την περίοδο. Διαπίστωσα μετ’ εκπλήξεως ότι δεν υπήρχε συγκροτημένη επιστημονική έρευνα για το ζήτημα αυτό. Ετσι αποδύθηκα σε έναν αγώνα να ανακαλύψω στοιχεία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Σε λίγο καιρό θα είναι έτοιμο το βιβλίο που ετοιμάζω για το θέμα, όπου παραθέτω ό,τι έχω εντοπίσει και, βέβαια, μαρτυρίες των ανθρώπων».
Η διάλεξη
Εφυγα από το εστιατόριο με τη βεβαιότητα ότι αυτή η πεισματάρα Βελγίδα αποκλείεται να αφήσει πέτρα που να μη σηκώσει στην έρευνά της. Δεν είναι το επιστημονικό πάθος, αλλά το ανθρώπινο δράμα που την ωθεί να καταπιαστεί με ένα ζήτημα ζοφερό και δύσκολο. Ανανεώσαμε το ραντεβού μας για τη Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή στην Αθήνα. Στις 3 Απριλίου θα δώσει εκεί μια διάλεξη για τα υιοθετημένα παιδιά με θέμα «Ανώνυμοι υιοθετημένοι: Υιοθεσία και μνήμη στην Ελλάδα του Ψυχρού Πολέμου». «Λοιπόν», μου είπε φεύγοντας. «Δεν θέλω να κάνω μία ακόμη έρευνα για τον Καβάφη. Θέλω να ασχοληθώ με κάτι υποφωτισμένο, που αφορά τη σύγχρονη Ελλάδα, γιατί την αγαπώ και την πονάω εξίσου με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό».
Η συνάντηση
To Thai Square είναι σε στρατηγική θέση πάνω στο Στραντ, δίπλα στην είσοδο του Πανεπιστημίου King’s. Παρασκευή ήταν ήδη γεμάτο από τις 6.30 το απόγευμα από ανθρώπους όλων των ηλικιών.
Η φασαρία ήταν μεγάλη αλλά όποιος ζει στο Λονδίνο ξέρει πως η έναρξη του Σαββατοκύριακου σημαίνει έκρηξη οινοποσίας. Η Γκόντα συχνάζει στο εστιατόριο και αμέσως αποφάσισε να πάρει το «Weeping Tiger», ένα πιάτο με μοσχάρι και τόσο τσίλι που κλαις. Εγώ κινήθηκα σε ηπιότερα επίπεδα με ένα πιάτο κοτόπουλο με κάρι και ρύζι ατμού. Ηπιαμε δύο ποτήρια ροζέ. Ο λογαριασμός κινήθηκε στα στάνταρ της βρετανικής πρωτεύουσας, 58 λίρες.
Οι σταθμοί της
1964
Γεννήθηκε στο Βέλγιο, στην πόλη Ααλστ, σε οικογένεια φλαμανδόφωνη.
1986
Αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο της Γάνδης, από όπου πήρε το πρώτο πτυχίο και έκανε μεταπτυχιακά στις κλασικές σπουδές.
1986-1990
Εζησε και εργάστηκε στην Αθήνα, όπου έμαθε τα νέα ελληνικά και ανακάλυψε καινούργια επιστημονικά ενδιαφέροντα.
1987-1988
Εγγεγραμμένη στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
1995
Αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο του Πρίνστον. Εκανε μάστερ και διδακτορικό. Η διατριβή της είχε τίτλο: «Ο Αριστοφάνης στη σύγχρονη Ελλάδα».
2009-2018
Κάτοχος της Εδρας Α.Ν. Κάσσα σε Ελληνικές Σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα. Εκεί ήρθε σε επαφή με την ελληνική διασπορά.
2018
Κάτοχος της Εδρας Κοραή στο King’s College London. Διαδέχθηκε τον Ρόντρικ Μπίτον που είχε την ίδια θέση για 30 χρόνια.
www.kathimerini.gr
Σήμερα, με τη σιγουριά των 100 ετών και τη διατήρηση τριών διακριτών στοιχείων –της γλώσσας, της ιστορίας και της λογοτεχνίας– ο ιστορικός θεσμός ατενίζει το μέλλον με αισιοδοξία. Τον Ιούνιο του 2018, ο Μπίτον παρέδωσε τη σκυτάλη στη διάδοχό του, τη φλαμανδόφωνη Βελγίδα Γκόντα φαν Στιν. Οσες φορές είχε τύχει να την ακούσω σε ομιλίες, έδειχνε ένας άνθρωπος ζεστός και προσηνής. Την ίδια ακριβώς εντύπωση μου έδωσε και όταν κάθισε απέναντί μου σε ένα ταϊλανδέζικο εστιατόριο στο Στραντ, δίπλα στο πανεπιστήμιο. «Θα κάνουμε τη συνέντευξη στα ελληνικά, φαντάζομαι. Περνάμε στον ενικό;» μου είπε αμέσως. Και μετά: «Ποτέ δεν χάνω την ευκαιρία να μιλήσω αυτή τη γλώσσα που αγαπώ τόσο πολύ». Πράγματι, τις δύο επόμενες ώρες με εντυπωσίασε με την ευφράδεια, τη χρήση των ιδιωματισμών αλλά και τη γνώση της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας.
«Πύλη εισόδου»
«Ο λόγος που αγαπώ τόσο τα ελληνικά ήταν πως απετέλεσαν για εμένα την πύλη εισόδου στον πολιτισμό, την ιστορία και την ίδια τη χώρα σας. Πήγαινα σε καθολικό σχολείο και εκεί μας δίδασκαν αρχαία ελληνικά. Το πρώτο μου πτυχίο στη Γάνδη ήταν στις κλασικές σπουδές. Στα 22 μου αποφάσισα να πάω στην Ελλάδα για ένα έτος και έμεινα για τέσσερα.
Ηταν το τέλος του 1986. Εφτασα δηλαδή σε μια εποχή με έντονη πολιτική χροιά. Το 1989 διοργανώθηκαν τρεις εκλογές. Το χάος... Κάθε ημέρα είχε και μια απεργία, πορείες, εντάσεις. Οπως καταλαβαίνετε, μιας και ήμουν εντελώς μόνη μου και με λίγα χρήματα, έμαθα τη γλώσσα στο πιτς φιτίλι. Εμαθα και την ευελιξία διότι αλλιώς δεν έβγαινε η καθημερινότητα στην Αθήνα. Για μια ξένη σαν και μένα, εξοικειωμένη να οργανώνει από το πρωί την ημέρα της, αντιμετώπιζα ένα βουνό απρόοπτα. Π.χ. έπαιρνα ένα λεωφορείο για να πάω κάπου και ο οδηγός μας άφηνε στο Σύνταγμα, διότι ο δρόμος ήταν κλειστός. Οι τράπεζες είχαν στάση εργασίας, δεν μπορούσα να πάρω χρήματα. Επρεπε άμεσα να συνεννοηθώ, να βρω λύσεις!» μου λέει την ώρα που έρχονται στο τραπέζι δύο ποτήρια ροζέ κρασί.
«Τα κατάφερα γιατί είμαι και λίγο πεισματάρα. Αντί να φοβηθώ, το βρήκα πολύ ενδιαφέρον. Είχα έρθει για τον Παρθενώνα και ανακάλυψα τη σύγχρονη χώρα σε κάθε έκφανσή της. Ο,τι ήξερα για τις κωμωδίες του Αριστοφάνη, το έβλεπα στον δρόμο! Ολα ήταν έντονα, το γέλιο, το κλάμα, η μανία με την πολιτική, η φιλοξενία, η ζωή η ίδια. Ομως έπειτα από τέσσερα χρόνια που έμεινα τελικά, η Αθήνα με κούρασε. Διαπίστωσα ότι κατανάλωνα φοβερή ενέργεια για να κάνω απλά καθημερινά πράγματα. Πήρα την απόφαση να φύγω. Συνέχισα τις σπουδές μου στο Πρίνστον με πολλή όρεξη όμως να εμβαθύνω τη σχέση με τα νέα ελληνικά. Εκτοτε τα ερευνητικά μου ενδιαφέροντα κινούνται στο σήμερα, στη σύγχρονη Ελλάδα και αν και είμαι σε τμήμα κλασικών σπουδών, εστιάζω στα νέα ελληνικά».
«Λοιπόν», συνεχίζει, «η αγαπημένη μου ελληνική λέξη είναι “ουρανοκατέβατη” (το λέει γρήγορα χωρίς να χάσει συλλαβή). Πολλές φορές έχω βρεθεί ουρανοκατέβατη κάπου, αλλά όλα κυλάνε καλά στο τέλος. Πολλές φορές έχω αλλάξει τελείως τη ζωή μου, δεν με πειράζει να αρχίζω από την αρχή», λέει. Μπαίνω στον πειρασμό να τη ρωτήσω για την Eδρα Κοραή, την οποία ανέλαβε ενώ είχε σταδιοδρομήσει πολλά χρόνια στις ΗΠΑ, διδάσκοντας Ελληνικά στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα. «Είναι οπωσδήποτε τεράστια τιμή για μένα που ανέλαβα αυτή τη θέση. Είναι μια πρόκληση και οι προκλήσεις μου αρέσουν πολύ. Πρόκειται για ένα σπουδαίο πανεπιστήμιο το King’s, που χαρακτηρίζεται από αισθήματα φιλελληνικά και που μεταλαμπαδεύει την αγάπη για τη γλώσσα, την ιστορία και τον πολιτισμό. Ηρθα μάλιστα να αναλάβω σε μια περίοδο που χάρις στις προσπάθειες του Ρόντρικ Μπίτον και άλλων φωτισμένων ανθρώπων, ξεπεράστηκαν πολλά προβλήματα. Αυτό δείχνει όχι μόνο τη συσπείρωση και τη σημασία της έδρας αλλά και τη διάθεση να δοθεί νέα πνοή σε έναν τόσο ιστορικό θεσμό. Είμαι πολύ ευτυχής».
Διακόπτουμε για λίγο, μιας και έχουν έρθει τα ασιατικά πιάτα. Ξαναπιάνουμε το νήμα από την επιστημονική της έρευνα για το θέατρο που την απασχόλησε για πολλά χρόνια αλλά για την τελευταία εκπληκτική της έρευνα, που προέκυψε εντελώς τυχαία. Στις ΗΠΑ ανακάλυψε πως 3.200 βρέφη και παιδιά από την Ελλάδα δόθηκαν για υιοθεσία στην Αμερική και την Ολλανδία μεταξύ του 1949 και του 1962. Η αλήθεια είναι ότι αυτή η στροφή της συζήτησης με έπιασε απροετοίμαστη. Ημουν σίγουρη πως το γεύμα μας θα μονοπωλούσε η γκάμα των θεμάτων που απασχολούν έναν ελληνιστή. Και όμως, εντελώς αναπάντεχα, γυρίσαμε χρονικά στη μετεμφυλιακή Ελλάδα.
Οι σπουδές
«Καταλαβαίνω πως πάντοτε υπάρχει ο φόβος ότι οι άνθρωπιστικές σπουδές θα χάσουν την ισχύ τους και πως ο κόσμος στην 4η τεχνολογική επανάσταση θα τους γυρίσει την πλάτη. Θα σας πω το εξής επιχείρημα: φαντάζεστε να είχα σπουδάσει επιστήμη των υπολογιστών στα τέλη του ’80;
Σήμερα θα αισθανόμουν σαν δεινόσαυρος. Αν κάποιος θέλει να ασχοληθεί στη διάρκεια του βίου του με βαθιά νοήματα, με ιδέες ανθεκτικές στον χρόνο, με μεγάλα ερωτήματα για το πώς πρέπει να ζήσει ή να πεθάνει, θα διασταυρωθεί με τη μελέτη του ελληνικού πολιτισμού, με τα αρχαία ή τα νέα ελληνικά. Αλλιώς δεν μπορείς να προσεγγίσεις τη φιλοσοφία, την κριτική, τη θεωρητική σκέψη. Η γνώμη μου, λοιπόν, είναι ότι κάποιοι από εμάς μπορεί να προτιμούν να σπουδάσουν business management. Ολοι μας, όμως, ταλανιζόμαστε από αυτά τα μεγάλα ερωτήματα».
«Η αγαπημένη μου ελληνική λέξη είναι “ουρανοκατέβατη”. Πολλές φορές έχω βρεθεί ουρανοκατέβατη κάπου, αλλά όλα κυλάνε καλά στο τέλος», λέει η κάτοχος της Εδρας Κοραή στο King’s College του Λονδίνου, Γκόντα φαν Στιν.
Η έρευνα για τα ορφανά Ελληνόπουλα που κατέληξαν στις ΗΠΑ
Σύμφωνα με την Γκόντα φαν Στιν, οργανωμένα κυκλώματα σκοτεινών υιοθεσιών με ανάμειξη ελληνοαμερικανική μετέφεραν από τη χώρα στο εξωτερικό χιλιάδες παιδιά. «Στην Ελλάδα μέχρι σήμερα μιλάμε μόνο για το παιδομάζωμα του Εμφυλίου, αλλά κανείς δεν μιλάει γι’ αυτό το γεγονός που αφορά πολλά παιδιά που δεν ήταν ορφανά πολέμου, μιας και μιλάμε για το 1949 και μετά. Εχουν περάσει 60 - 70 χρόνια. Κανείς δεν ξέρει με ακρίβεια πόσα έφυγαν, πού κατέληξαν, αν γνωρίζουν πως είναι υιοθετημένα. Από βρεφοκομεία μεγάλων πόλεων και χωριά όλης της επικράτειας, έφτασαν κυρίως στις ΗΠΑ και στην Ολλανδία, διότι εκεί υπήρχε ζήτηση για υιοθεσίες, ενώ αποδεικνύεται σαφής ανάμειξη ορισμένων μελών της ΑΧΕΠΑ, όχι ανιδιοτελής. Δυστυχώς, από αυτήν την υπόθεση κάποιοι κέρδισαν πολλά χρήματα μιας και υπήρχε συχνά εμπόριο, χρηματικά ανταλλάγματα. Αν μιλάτε για το brain drain στην εποχή της οικονομικής κρίσης, φανταστείτε λίγο τι έγινε τότε. Χιλιάδες Ελληνόπουλα έφυγαν από τη χώρα, αποστερώντας την από αξιόλογο ανθρώπινο δυναμικό. Εχω γνωρίσει πολλές περιπτώσεις από τους ανθρώπους αυτούς που κατάφεραν να ανακαλύψουν την πραγματική τους ταυτότητα σε μεγάλη ηλικία. Πρόκειται για άνδρες και γυναίκες, άξια και προκομμένα μέλη της κοινωνίας στην οποία εντάχθηκαν, επιτυχημένους επαγγελματίες κάθε ειδικότητας. Βλέποντάς τους, καταλαβαίνω τι έχασε η Ελλάδα. Η ερώτηση είναι: οι Ελληνες οι ίδιοι το γνωρίζουν αυτό;».
Πώς μια ελληνίστρια έπεσε πάνω σε αυτό το θέμα; «Οταν δίδασκα στη Φλόριντα, ένας νεαρός που γνώριζε πως η μητέρα του και η θεία του είχαν υιοθετηθεί ζήτησε τη βοήθειά μου για να μεταφράσει κάποια έγγραφα από τα αγγλικά στα ελληνικά. Εκτοτε άρχισα σταδιακά να έρχομαι σε επαφή με όλο και περισσότερους ανθρώπους που είχαν δοθεί για υιοθεσία από την Ελλάδα εκείνη την περίοδο. Διαπίστωσα μετ’ εκπλήξεως ότι δεν υπήρχε συγκροτημένη επιστημονική έρευνα για το ζήτημα αυτό. Ετσι αποδύθηκα σε έναν αγώνα να ανακαλύψω στοιχεία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Σε λίγο καιρό θα είναι έτοιμο το βιβλίο που ετοιμάζω για το θέμα, όπου παραθέτω ό,τι έχω εντοπίσει και, βέβαια, μαρτυρίες των ανθρώπων».
Η διάλεξη
Εφυγα από το εστιατόριο με τη βεβαιότητα ότι αυτή η πεισματάρα Βελγίδα αποκλείεται να αφήσει πέτρα που να μη σηκώσει στην έρευνά της. Δεν είναι το επιστημονικό πάθος, αλλά το ανθρώπινο δράμα που την ωθεί να καταπιαστεί με ένα ζήτημα ζοφερό και δύσκολο. Ανανεώσαμε το ραντεβού μας για τη Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή στην Αθήνα. Στις 3 Απριλίου θα δώσει εκεί μια διάλεξη για τα υιοθετημένα παιδιά με θέμα «Ανώνυμοι υιοθετημένοι: Υιοθεσία και μνήμη στην Ελλάδα του Ψυχρού Πολέμου». «Λοιπόν», μου είπε φεύγοντας. «Δεν θέλω να κάνω μία ακόμη έρευνα για τον Καβάφη. Θέλω να ασχοληθώ με κάτι υποφωτισμένο, που αφορά τη σύγχρονη Ελλάδα, γιατί την αγαπώ και την πονάω εξίσου με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό».
Η συνάντηση
To Thai Square είναι σε στρατηγική θέση πάνω στο Στραντ, δίπλα στην είσοδο του Πανεπιστημίου King’s. Παρασκευή ήταν ήδη γεμάτο από τις 6.30 το απόγευμα από ανθρώπους όλων των ηλικιών.
Η φασαρία ήταν μεγάλη αλλά όποιος ζει στο Λονδίνο ξέρει πως η έναρξη του Σαββατοκύριακου σημαίνει έκρηξη οινοποσίας. Η Γκόντα συχνάζει στο εστιατόριο και αμέσως αποφάσισε να πάρει το «Weeping Tiger», ένα πιάτο με μοσχάρι και τόσο τσίλι που κλαις. Εγώ κινήθηκα σε ηπιότερα επίπεδα με ένα πιάτο κοτόπουλο με κάρι και ρύζι ατμού. Ηπιαμε δύο ποτήρια ροζέ. Ο λογαριασμός κινήθηκε στα στάνταρ της βρετανικής πρωτεύουσας, 58 λίρες.
Οι σταθμοί της
1964
Γεννήθηκε στο Βέλγιο, στην πόλη Ααλστ, σε οικογένεια φλαμανδόφωνη.
1986
Αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο της Γάνδης, από όπου πήρε το πρώτο πτυχίο και έκανε μεταπτυχιακά στις κλασικές σπουδές.
1986-1990
Εζησε και εργάστηκε στην Αθήνα, όπου έμαθε τα νέα ελληνικά και ανακάλυψε καινούργια επιστημονικά ενδιαφέροντα.
1987-1988
Εγγεγραμμένη στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
1995
Αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο του Πρίνστον. Εκανε μάστερ και διδακτορικό. Η διατριβή της είχε τίτλο: «Ο Αριστοφάνης στη σύγχρονη Ελλάδα».
2009-2018
Κάτοχος της Εδρας Α.Ν. Κάσσα σε Ελληνικές Σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα. Εκεί ήρθε σε επαφή με την ελληνική διασπορά.
2018
Κάτοχος της Εδρας Κοραή στο King’s College London. Διαδέχθηκε τον Ρόντρικ Μπίτον που είχε την ίδια θέση για 30 χρόνια.
www.kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου