Η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να γίνει ηγέτιδα
δύναμη των Δυτικών Βαλκανίων και, μέσω ενός ισχυροποιημένου
περιφερειακού ρόλου, να διεκδικήσει το μερίδιο ανάπτυξης και επιστροφής
στην ομαλότητα που της αναλογεί, λέει στην «Κ» ο Ντέιμον Oυίλσον,
εκτελεστικός αντιπρόεδρος του ιδρύματος Atlantic Council της Ουάσιγκτον.
Επισημαίνει ότι η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Μέση Ανατολή δεν αποτελεί
στρατηγική Τραμπ, τονίζοντας, ωστόσο, ότι όποιος αναμένει η Αμερική να
υποκύψει στον απομονωτισμό θα διαψευσθεί. Επίσης, εκτιμά πως η Τουρκία
θα παραμείνει αγκιστρωμένη στη Δύση.
– Η Ανατολική Μεσόγειος συγκεντρώνει μεγάλο, διεθνές ενδιαφέρον. Μήπως είναι το σημείο υποχώρησης των ΗΠΑ από τη Μέση Ανατολή; Μήπως είναι ένα τακτικό βήμα προς τα πίσω, σε μια περιοχή όπου είναι ευκολότερο να υπερασπισθούν οι ΗΠΑ τα γεωπολιτικά συμφέροντά τους;
– Η αμερικανική πολιτική ρητορική, ιδιαίτερα από τον πρόεδρο Τραμπ, αλλά επίσης και από τον πρόεδρο Ομπάμα περί μείωσης της αμερικανικής υπερβολικής επέκτασης στη Μέση Ανατολή, είναι συνεπής. Υπάρχει μια συνέπεια, παρά τις πολιτικές διαφορές, στη δέσμευση Τραμπ και Ομπάμα να μειώσουν τη στρατιωτική εμπλοκή των ΗΠΑ στην περιοχή. Για τον Ομπάμα αυτό σήμαινε η δραστική μείωση της παρουσίας στο Ιράκ. Για τον πρόεδρο Τραμπ αυτό μεταφράζεται σε ολοκλήρωση του πολέμου κατά του ISIS, αλλά και της στρατιωτικής παρουσίας στη Συρία. Νομίζω πως και οι δύο ηγέτες αισθάνθηκαν μια βεβαιότητα ότι θα πρέπει να υπάρξει τέλος σε όλους αυτούς τους πολέμους στη Μ. Ανατολή. Και οι δύο, βέβαια, κατάλαβαν ότι δεν είναι τόσο απλό, λόγω των αμερικανικών συμφερόντων και σχέσεων. Δεν είναι ρεαλιστικό να πει κάποιος ότι οι ΗΠΑ αποσύρονται. Στην πραγματικότητα και τα δύο συμβαίνουν. Υπάρχει μια μείωση της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στην περιοχή. Είναι όμως λάθος να συμπεράνει κάποιος ότι αυτό ισοδυναμεί με πολιτική απόσυρση των ΗΠΑ από την περιοχή. Δεν πρόκειται να συμβεί αυτό. Σαφέστατα, τον 21ο αιώνα πρέπει να αντιμετωπίσουμε την άνοδο της Κίνας. Ωστόσο, θα παραμείνουμε ένας ισχυρός παίκτης σε πολιτικό, διπλωματικό και οικονομικό πεδίο, αλλά και στην ασφάλεια. Πράγματι υπάρχει δημιουργικότητα και σκέψη για την Ανατ. Μεσόγειο. Ισως λόγω των δυσκολιών στο Ιράκ και στη Συρία και, για να είμαι ειλικρινής, λόγω της αβεβαιότητας για την Τουρκία. Υπάρχει ανανεωμένο ενδιαφέρον της Ουάσιγκτον για την ενίσχυση των δημοκρατικών χωρών στην περιοχή, όπως η Ελλάδα, η Κυπριακή Δημοκρατία, το Ισραήλ. Ταυτόχρονα προσπαθεί να συμβάλει και στην ανάπτυξη των ενεργειακών δυνατοτήτων στην περιοχή. Αυτό είναι ένα σχέδιο με ελληνικές, κυπριακές ιδέες που έχει προσελκύσει την προσοχή της Ουάσιγκτον και θέλουμε να δουλέψουμε με την Αθήνα ώστε να το υλοποιήσουμε, να δούμε τι σημαίνει.
– Αναφέρατε την Τουρκία. Θεωρείτε ότι όντως μετακινείται από τη Δύση. Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι τονίζουν πρέπει, πάση θυσία, να αγκιστρωθεί στη Δύση. Αποτελεί, ωστόσο, ένα μάλλον περίπλοκο ζήτημα. Μήπως η Τουρκία έχει βγάλει εισιτήριο δίχως επιστροφή προς τη Ρωσία ή το Ιράν και, γενικά, μια κατεύθυνση μακριά από τα παραδοσιακά αμερικανικά συμφέροντα;
– Οχι καθόλου. Θα ήταν τεράστιο λάθος να βγει ένα τέτοιο συμπέρασμα και πολύ απλοϊκό. Περίπλοκο είπατε; Ναι, θα είναι περίπλοκο να διατηρηθεί αγκιστρωμένη στη Δύση η Τουρκία. Κατ’ αρχάς θεωρώ ότι η Αθήνα και η Ουάσιγκτον εργάζονται από κοινού και έχουν συναντίληψη για την αγκίστρωση της Τουρκίας στη στρατηγική Δύση, ως ισχυρό μέλος του ΝΑΤΟ. Γιατί ο πρόεδρος Ερντογάν υπήρξε επιτυχημένος πολιτικός ηγέτης στην Τουρκία; Βασικά διότι κατόρθωσε να ανεβάσει δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους από τη φτώχεια και να τους μετατρέψει σε μεσαία τάξη. Πώς το επέτυχε; Λόγω των σχέσεων με τη Ρωσία ή την Κίνα; Οχι. Διότι η τουρκική οικονομία «παγκοσμιοποιήθηκε», έγινε πιο φιλελεύθερη, ανταγωνιστική. Κυρίως, διότι η τουρκική οικονομία συνδέθηκε με ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο. Παρότι οι φιλοδοξίες για συμμετοχή στην Ε.Ε. έχουν συρρικνωθεί, οι οικονομικοί δεσμοί με την Ευρώπη ενισχύθηκαν. Το τελευταίο που θα ήθελα να ευχηθώ είναι η τουρκική οικονομία να πάει άσχημα. Αλλά πιστεύω ότι το οικονομικό μέλλον της Τουρκίας είναι στη Δύση. Είναι η μόνη στρατηγική ενδυνάμωσης της τουρκικής μεσαίας τάξης. Οι Τούρκοι δεν είναι αφελείς έναντι της Ρωσίας. Δεν πρόκειται να αντικατασταθεί η συμμετοχή της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ με μια συμμαχία με τη Ρωσία. Θα ήταν στρατηγική αποτυχία για τις ΗΠΑ να χάσουν ένα σύμμαχο. Δεν παραβλέπουμε τα προβλήματα που έχουμε. Θα υπάρξουν πάνω και κάτω, όπως πάντα στις σχέσεις μας με την Τουρκία, αλλά θα πρέπει να δημιουργήσουμε μια αρχιτεκτονική διατήρησης της Αγκυρας στη Δύση.
– Τα τελευταία χρόνια υπάρχει σύγχυση για όσα μεταδίδονται από την Ουάσιγκτον. Συχνά υπάρχει η εντύπωση ότι ο Τραμπ έχει ατζέντα απομονωτισμού. Δημιουργείται η αίσθηση πως οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να αφήσουν χώρες-συμμάχους, που, όμως, δεν συνοδεύονται από πολιτική βούληση.
– Νομίζω ότι ο πρόεδρος Τραμπ απολαμβάνει το γεγονός ότι αντικατέστησε τη στρατηγική του προέδρου Πούτιν, που ήταν απρόβλεπτη άρα και δύσκολο για τη Δύση να τη διαχειριστεί. Ο πρόεδρος Τραμπ χρησιμοποιεί την ίδια τακτική. Είναι μια τακτική που δεν είναι πάντα λανθασμένη για τους αντιπάλους μας. Αλλά είναι πολύ ατυχής έναντι των συμμάχων μας. Ταυτόχρονα, πιστεύω ότι δεν πρέπει κάποιος να λαμβάνει τοις μετρητοίς ότι ο πρόεδρος Τραμπ είναι απομονωτιστής. Τα συμφέροντά μας είναι πολύ μεγάλα, η εμβέλειά μας επίσης. Θα είμαστε πιο συνετοί στην ανάπτυξη των στρατιωτικών δυνάμεών μας, του αποτυπώματος ασφαλείας, αλλά, όπως κάνουμε και εμείς στο Atlantic Council, προβάλλουμε το brand name των ΗΠΑ, με φίλους και συμμάχους σε όλο τον κόσμο. Οι Αμερικανοί δεν πρόκειται να γυρίσουν στο σπίτι.
Μετά την κρίση
– Η Ελλάδα πώς μπορεί να επανέλθει έπειτα μια πολύπλευρη κρίση;
– Ηταν σίγουρα πολύ δύσκολη δεκαετία. Οικονομική κρίση, brain-drain και, ταυτόχρονα, μια προσφυγική κρίση. Πραγματικά πολύ σκληρό. Πού είμαστε σήμερα; Μετακινηθήκαμε. Θεωρούσαμε ότι η Ελλάδα οδεύει προς πλήρη καταστροφή. Ολα όσα στερεοτυπικά διακινήθηκαν για το μέλλον της Ελλάδας, δεν συνέβησαν (π.χ. Grexit). Η Ελλάδα είναι στον δρόμο της ανάκαμψης, σταθεροποιεί το χρέος της, έχει κάνει ορισμένες πολύ ενδιαφέρουσες διπλωματικές κινήσεις (π.χ. με τη Βόρεια Μακεδονία), κινείται αναλόγως στην Ανατολική Μεσόγειο και έχει εισέλθει στην πιο δυναμική περίοδο των διμερών σχέσεων με τις ΗΠΑ. Τι γίνεται με όλα αυτά; Δεν μπορεί να είστε ικανοποιημένοι με 2% ανάπτυξη αντί για 7%. Θέλετε να δείτε τα καλύτερα μυαλά να επιστρέφουν. Αυτό που λέω είναι ότι με το κατάλληλο όραμα, υπάρχουν ευκαιρίες. Η Ελλάδα πρέπει να ηγηθεί της προσπάθειας, η Θεσσαλονίκη να μετατραπεί στον πόλο για όλα τα Δυτικά Βαλκάνια. Να δει λίγο πιο μακριά. Πως, για παράδειγμα, σε συνεργασία με ΗΠΑ και Ευρώπη, αγκιστρώνουμε τη Σερβία στη Δύση, πως αλλάζουμε την οικονομία της περιοχής μέσω της Ελλάδας. Πως η Ελλάδα προωθεί την ευρωπαϊκή προοπτική των χωρών της περιοχής. Η Ελλάδα μπορεί να γίνει ο αρχιτέκτονας της ευρωατλαντικής προοπτικής των Δυτικών Βαλκανίων. Αλλά και στην Αν. Μεσόγειο. Να αναλάβει πρωτοβουλίες ώστε η ενεργειακή προοπτική, που αυτή τη στιγμή είναι απλά προοπτική, να γίνει πραγματικότητα. Και, βεβαίως, ελπίζω σε μια ενωμένη Κυπριακή Δημοκρατία, μέλος Ε.Ε. και ΝΑΤΟ.
www.kathimerini.gr
– Η Ανατολική Μεσόγειος συγκεντρώνει μεγάλο, διεθνές ενδιαφέρον. Μήπως είναι το σημείο υποχώρησης των ΗΠΑ από τη Μέση Ανατολή; Μήπως είναι ένα τακτικό βήμα προς τα πίσω, σε μια περιοχή όπου είναι ευκολότερο να υπερασπισθούν οι ΗΠΑ τα γεωπολιτικά συμφέροντά τους;
– Η αμερικανική πολιτική ρητορική, ιδιαίτερα από τον πρόεδρο Τραμπ, αλλά επίσης και από τον πρόεδρο Ομπάμα περί μείωσης της αμερικανικής υπερβολικής επέκτασης στη Μέση Ανατολή, είναι συνεπής. Υπάρχει μια συνέπεια, παρά τις πολιτικές διαφορές, στη δέσμευση Τραμπ και Ομπάμα να μειώσουν τη στρατιωτική εμπλοκή των ΗΠΑ στην περιοχή. Για τον Ομπάμα αυτό σήμαινε η δραστική μείωση της παρουσίας στο Ιράκ. Για τον πρόεδρο Τραμπ αυτό μεταφράζεται σε ολοκλήρωση του πολέμου κατά του ISIS, αλλά και της στρατιωτικής παρουσίας στη Συρία. Νομίζω πως και οι δύο ηγέτες αισθάνθηκαν μια βεβαιότητα ότι θα πρέπει να υπάρξει τέλος σε όλους αυτούς τους πολέμους στη Μ. Ανατολή. Και οι δύο, βέβαια, κατάλαβαν ότι δεν είναι τόσο απλό, λόγω των αμερικανικών συμφερόντων και σχέσεων. Δεν είναι ρεαλιστικό να πει κάποιος ότι οι ΗΠΑ αποσύρονται. Στην πραγματικότητα και τα δύο συμβαίνουν. Υπάρχει μια μείωση της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στην περιοχή. Είναι όμως λάθος να συμπεράνει κάποιος ότι αυτό ισοδυναμεί με πολιτική απόσυρση των ΗΠΑ από την περιοχή. Δεν πρόκειται να συμβεί αυτό. Σαφέστατα, τον 21ο αιώνα πρέπει να αντιμετωπίσουμε την άνοδο της Κίνας. Ωστόσο, θα παραμείνουμε ένας ισχυρός παίκτης σε πολιτικό, διπλωματικό και οικονομικό πεδίο, αλλά και στην ασφάλεια. Πράγματι υπάρχει δημιουργικότητα και σκέψη για την Ανατ. Μεσόγειο. Ισως λόγω των δυσκολιών στο Ιράκ και στη Συρία και, για να είμαι ειλικρινής, λόγω της αβεβαιότητας για την Τουρκία. Υπάρχει ανανεωμένο ενδιαφέρον της Ουάσιγκτον για την ενίσχυση των δημοκρατικών χωρών στην περιοχή, όπως η Ελλάδα, η Κυπριακή Δημοκρατία, το Ισραήλ. Ταυτόχρονα προσπαθεί να συμβάλει και στην ανάπτυξη των ενεργειακών δυνατοτήτων στην περιοχή. Αυτό είναι ένα σχέδιο με ελληνικές, κυπριακές ιδέες που έχει προσελκύσει την προσοχή της Ουάσιγκτον και θέλουμε να δουλέψουμε με την Αθήνα ώστε να το υλοποιήσουμε, να δούμε τι σημαίνει.
– Αναφέρατε την Τουρκία. Θεωρείτε ότι όντως μετακινείται από τη Δύση. Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι τονίζουν πρέπει, πάση θυσία, να αγκιστρωθεί στη Δύση. Αποτελεί, ωστόσο, ένα μάλλον περίπλοκο ζήτημα. Μήπως η Τουρκία έχει βγάλει εισιτήριο δίχως επιστροφή προς τη Ρωσία ή το Ιράν και, γενικά, μια κατεύθυνση μακριά από τα παραδοσιακά αμερικανικά συμφέροντα;
– Οχι καθόλου. Θα ήταν τεράστιο λάθος να βγει ένα τέτοιο συμπέρασμα και πολύ απλοϊκό. Περίπλοκο είπατε; Ναι, θα είναι περίπλοκο να διατηρηθεί αγκιστρωμένη στη Δύση η Τουρκία. Κατ’ αρχάς θεωρώ ότι η Αθήνα και η Ουάσιγκτον εργάζονται από κοινού και έχουν συναντίληψη για την αγκίστρωση της Τουρκίας στη στρατηγική Δύση, ως ισχυρό μέλος του ΝΑΤΟ. Γιατί ο πρόεδρος Ερντογάν υπήρξε επιτυχημένος πολιτικός ηγέτης στην Τουρκία; Βασικά διότι κατόρθωσε να ανεβάσει δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους από τη φτώχεια και να τους μετατρέψει σε μεσαία τάξη. Πώς το επέτυχε; Λόγω των σχέσεων με τη Ρωσία ή την Κίνα; Οχι. Διότι η τουρκική οικονομία «παγκοσμιοποιήθηκε», έγινε πιο φιλελεύθερη, ανταγωνιστική. Κυρίως, διότι η τουρκική οικονομία συνδέθηκε με ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο. Παρότι οι φιλοδοξίες για συμμετοχή στην Ε.Ε. έχουν συρρικνωθεί, οι οικονομικοί δεσμοί με την Ευρώπη ενισχύθηκαν. Το τελευταίο που θα ήθελα να ευχηθώ είναι η τουρκική οικονομία να πάει άσχημα. Αλλά πιστεύω ότι το οικονομικό μέλλον της Τουρκίας είναι στη Δύση. Είναι η μόνη στρατηγική ενδυνάμωσης της τουρκικής μεσαίας τάξης. Οι Τούρκοι δεν είναι αφελείς έναντι της Ρωσίας. Δεν πρόκειται να αντικατασταθεί η συμμετοχή της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ με μια συμμαχία με τη Ρωσία. Θα ήταν στρατηγική αποτυχία για τις ΗΠΑ να χάσουν ένα σύμμαχο. Δεν παραβλέπουμε τα προβλήματα που έχουμε. Θα υπάρξουν πάνω και κάτω, όπως πάντα στις σχέσεις μας με την Τουρκία, αλλά θα πρέπει να δημιουργήσουμε μια αρχιτεκτονική διατήρησης της Αγκυρας στη Δύση.
– Τα τελευταία χρόνια υπάρχει σύγχυση για όσα μεταδίδονται από την Ουάσιγκτον. Συχνά υπάρχει η εντύπωση ότι ο Τραμπ έχει ατζέντα απομονωτισμού. Δημιουργείται η αίσθηση πως οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να αφήσουν χώρες-συμμάχους, που, όμως, δεν συνοδεύονται από πολιτική βούληση.
– Νομίζω ότι ο πρόεδρος Τραμπ απολαμβάνει το γεγονός ότι αντικατέστησε τη στρατηγική του προέδρου Πούτιν, που ήταν απρόβλεπτη άρα και δύσκολο για τη Δύση να τη διαχειριστεί. Ο πρόεδρος Τραμπ χρησιμοποιεί την ίδια τακτική. Είναι μια τακτική που δεν είναι πάντα λανθασμένη για τους αντιπάλους μας. Αλλά είναι πολύ ατυχής έναντι των συμμάχων μας. Ταυτόχρονα, πιστεύω ότι δεν πρέπει κάποιος να λαμβάνει τοις μετρητοίς ότι ο πρόεδρος Τραμπ είναι απομονωτιστής. Τα συμφέροντά μας είναι πολύ μεγάλα, η εμβέλειά μας επίσης. Θα είμαστε πιο συνετοί στην ανάπτυξη των στρατιωτικών δυνάμεών μας, του αποτυπώματος ασφαλείας, αλλά, όπως κάνουμε και εμείς στο Atlantic Council, προβάλλουμε το brand name των ΗΠΑ, με φίλους και συμμάχους σε όλο τον κόσμο. Οι Αμερικανοί δεν πρόκειται να γυρίσουν στο σπίτι.
Μετά την κρίση
– Η Ελλάδα πώς μπορεί να επανέλθει έπειτα μια πολύπλευρη κρίση;
– Ηταν σίγουρα πολύ δύσκολη δεκαετία. Οικονομική κρίση, brain-drain και, ταυτόχρονα, μια προσφυγική κρίση. Πραγματικά πολύ σκληρό. Πού είμαστε σήμερα; Μετακινηθήκαμε. Θεωρούσαμε ότι η Ελλάδα οδεύει προς πλήρη καταστροφή. Ολα όσα στερεοτυπικά διακινήθηκαν για το μέλλον της Ελλάδας, δεν συνέβησαν (π.χ. Grexit). Η Ελλάδα είναι στον δρόμο της ανάκαμψης, σταθεροποιεί το χρέος της, έχει κάνει ορισμένες πολύ ενδιαφέρουσες διπλωματικές κινήσεις (π.χ. με τη Βόρεια Μακεδονία), κινείται αναλόγως στην Ανατολική Μεσόγειο και έχει εισέλθει στην πιο δυναμική περίοδο των διμερών σχέσεων με τις ΗΠΑ. Τι γίνεται με όλα αυτά; Δεν μπορεί να είστε ικανοποιημένοι με 2% ανάπτυξη αντί για 7%. Θέλετε να δείτε τα καλύτερα μυαλά να επιστρέφουν. Αυτό που λέω είναι ότι με το κατάλληλο όραμα, υπάρχουν ευκαιρίες. Η Ελλάδα πρέπει να ηγηθεί της προσπάθειας, η Θεσσαλονίκη να μετατραπεί στον πόλο για όλα τα Δυτικά Βαλκάνια. Να δει λίγο πιο μακριά. Πως, για παράδειγμα, σε συνεργασία με ΗΠΑ και Ευρώπη, αγκιστρώνουμε τη Σερβία στη Δύση, πως αλλάζουμε την οικονομία της περιοχής μέσω της Ελλάδας. Πως η Ελλάδα προωθεί την ευρωπαϊκή προοπτική των χωρών της περιοχής. Η Ελλάδα μπορεί να γίνει ο αρχιτέκτονας της ευρωατλαντικής προοπτικής των Δυτικών Βαλκανίων. Αλλά και στην Αν. Μεσόγειο. Να αναλάβει πρωτοβουλίες ώστε η ενεργειακή προοπτική, που αυτή τη στιγμή είναι απλά προοπτική, να γίνει πραγματικότητα. Και, βεβαίως, ελπίζω σε μια ενωμένη Κυπριακή Δημοκρατία, μέλος Ε.Ε. και ΝΑΤΟ.
www.kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου